Главная » Растим патриотов » Каб мова родная гучала

Каб мова родная гучала

Каб беларуская мова з цягам часу не стала для нашых дзяцей на адзiн узровень з замежнай, трэба сёння шукаць шляхi пашырэння сферы яе выкарыстання ў жыццi грамадства. З гэтай мэтай педагагічным калектывам «Дашкольнага цэнтра развіцця дзіцяці №97 г. Гродна» плануюцца і арганізоўваюцца мерапрыемствы, прысвечаныя папулярызацыі роднай мовы: беларускамоўны дзень (кожны чацвер); заняткі па развіцці беларускага маўлення; выставы малюнкаў па матывах беларускіх казак; святы беларускай культуры («Дажынкi», «Калядкi», «Гуканне вясны»); мерапрыемствы, прысвечаныя Дню беларускага пісьменства; бацькоўскія сходы; кансультацыі для бацькоў; выставы дзіцячай літаратуры на беларускай мове для бацькоў; семінары, кансультацыі, метадычныя дыялогі са спецыялістамі ўстановы дашкольнай адукацыі і інш.

Педагогамi дашкольнага цэнтра паспяхова выкарыстоўваецца Тыдзень роднай мовы. Эфектыўнасць дадзенай формы тлумачыцца тым, што, па-першае, яна з’яўляецца масавай і прадугледжвае ўдзел у ёй вялікай колькасці выхаванцаў, бацькоў, педагогаў; па-другое, змяшчае ў сабе цэлы комплекс разнапланавых мерапрыемстваў, галоўная мэта якіх – раскрыць багацце і самабытнасць нацыянальнай культуры, сілу і прыгажосць роднага беларускага слова.

Далучэнне дзяцей да вытокаў народнай культуры немагчыма без паслядоўнай, мэтанакіраванай работы з бацькамі. Толькі калі бацькі будуць праяўляць зацікаўленасць у тым, каб іх дзеці авалодалі роднай мовай, намаганні ўстановы адукацыі не знікнуць дарма. Імкнемся зрабіць бацькоў нашымі аднадумцамі, памочнікамі ў справе папулярызацыі беларускай мовы.

Чытаем разам па-беларуску

развернуть
Рекомендуемые произведения художественной литературы и фольклора для воспитанников первой младшей группы (от 2 до 3 лет)

Белорусские народные песенки и потешки: «Сонейка-сонца», «Мышка, мышка, дзе была?», «Го-го-го-го, гусачок», «Верабейчык», «Белабока-сарока», «Трах-бах-тарабах», «Божая кароўка», «Чэ-чэ, чэ-чэ, сарока!», «Люлі-люлі, люляшу», «Ай, люлі-люлі-люлечкі», «Ішла каза», «Люлі-люлі-маленькі», «Ходзіць певень па капусце», «Люляю-люляю», «А ты, коцінька-каток», «Апсік, апсік, каточак», «Кую, кую ножку», «Гушкі, гушкі, гушкі», «Сарока-варона», «Чыкі-чыкі, сарока!», «А ты, каток шэры», «Люлі-люлі-люлечкі», «Люлі-люлі-люлі», «Кукарэку, певунок», «Не хадзі, коцік», «У куце сядзіць мядзведзь», «Ладкі ладком», «Ладу, ладу, ладкі», «Баю-баінку, баю», «А курачка-рабушэчка», «Сядзіць мядзведзь на калодзе», «Бычок», «Іграў я на дудцы», «Сядзіць сыч на капе», «Ідзі, ідзі, дожджыку», «Горкай, горкай, горачкай», «А шэрая козанька...», «Сунічкі», «Ходзіць сон каля вакон...» и др.

Белорусские народные сказки: «Муха-пяюха», «Коцік Петрык і мышка», «Дзедава рукавічка», «Ганарыстая варона».

Поэтические произведения белорусских писателей: Змітрок Бядуля. «Гэй, мой конік!»; Васіль Вітка. «Бабіны госці», «Коця і Каця», «Дожджык», «Калыханка»; І. Муравейка. «Адмарозіў лапкі», «Я сама»; А. Дзеружынскі. «Сняжынкі», «Сані», «Гусанькі»; А. Якімовіч. «Мядзведзь», «Ліска»; Н. Галіноўская. «Калыханка», «Коцік-варкоцік»; Н. Тулупава. «Вушкі», «Вочкі», «Маміна дачушка»; Т. Кляшторная. «Дапамагу», «Гаспадыня», «Паўцякалі цацкі»; К. Буйло. «Дзіцячы сад»; А. Пысін. «Ластаўка», «Матылёчкі-матылі», «Славіны чаравічкі»; Г. Багданава. «Збанок», «Маляваны дыванок»; В. Гардзей. «Коцік», «Часнок», «Вітамін»; Максім Танк. «Ехаў казачнік Бай», «Галінка і верабей»; В. Шніп. «Кураняты»; Л. Шырын. «Доктар»; У. Луцэвіч. «Птушачка», «Май»; М. Мятліцкі. «Сунічка»; П. Прануза. «Верабей прымае«Валёнкі», «На кані скачу»; Г. Каржанеўская. «Пагладжу вожыка»; У. Карызна. «Самая лепшая!»; Я. Крупенька. «Шпак», «Аленка», «Рабінка»; А. Лойка. «Верабейчык», «Вожык»; М. Чарняўскі. «Новы год», «Конік»; І. Шуцько. «Яечка», «Сняжок»; Е. Лось. «Мая лялька», «Зіма»; У. Корбан. «Карова», «Авечка»; К. Лейка. «Гарабей»; Кандрат Крапіва. «З Новым гадам»; П. Марціновіч. «Навальніца»; М. Скрыпка. «Карась», «Шчупак»; М. Шаховіч. «Чабурашка»; Р. Барадулін. «Калыханка»; Д. Бічэль. «Коні»; Зоська Верас. «Сонца свеціць»; Янка Журба. «Бабулька і козлік»; А. Кавалюк. «Мыюцца кацяняты» и др.

Прозаические произведения белорусских писателей: А. Кобец-Філімонава. «Мароз, Чырвоны нос»; В. Хомчанка. «Хлеб»; Т. Бушко. «Сняжынка».

Рекомендуемые произведения художественной литературы и фольклора для воспитанников второй младшей группы (от 3 до 4 лет)

Белорусские народные песенки и потешки: «Іграў я на дудцы», «Бычок», «Кукарэку, певунок», «Горкай, горкай, горачкай», «Кую, кую ножку», «Ласачка», «Ездзіць вясна, ездзіць...», «Каляды, Калядкі...», «Прыехала Каляда ўвечары...» и др.

Белорусские народные сказки: «Курачка-Рабка», «Былінка і верабей», «Зайкава хатка», «Каза-манюка», «Пчала і Муха», «Муха-пяюха», «Коцік, Пеўнік і Лісіца».

Поэтические произведения белорусских писателей: Т. Кляшторная. «Ветлівыя словы», «Шпак», «Дожджык», «Паўцякалі цацкі», «Не сквапная»; В. Рабкевіч. «Едзе восень»; А. Дзеружынскі. «Пралеска»; А. Прохараў. «За адвагу»; Якуб Колас. «Сонца грэе, прыпякае» (з верша «Вясна»), «Храбры певень»; Янка Купала. «Лістапад»; Янка Журба. «Першыя сняжынкі», «Дзед Мароз»; Змітрок Бядуля. «Мае забавы»; Мікола Хведаровіч. «Свеціць, як сонца, ад самай калыскі»; Эдзі Агняцвет. «Маме»; А. Бадак. «Мышка», «Беларусачка»; С. Грахоўскі. «Сонечная сцежка»; А. Грачанікаў. «Сон»; Л. Рашкоўскі. «Я хачу салдатам стаць»; К. Цвірка. «Коцікі»; В. Лукша. «Вясёлка»; Вера Вярба. «Бабуліны казкі»; В. Гарбук. «Цешкі-пацешкі»; В. Гардзей. «Буславы боты»; У. Карызна. «Калыханка»; В. Лаўрыновіч. «Ручаёк»; У. Мазго. «Жыў у сажалцы карась», «Калыханка Юлі», «Кот і бусел» и др.

Прозаические произведения белорусских писателей: В. Юрэвіч. «Бярозчыны валенкі»; А. Кобец-Філімонава. «Сем мастакоў»; Янка Брыль. «Жыў-быў вожык»; П. Кавалёў. «Аддай прывітанне» и др.

Рекомендуемые произведения художественной литературы и фольклора для воспитанников средней группы (4-5 лет)

Белорусские народные песенки и потешки: «Іграў я на дудцы», «Бычок», «Кукарэку, певунок», «Горкай, горкай, горачкай», «Кую, кую ножку», «Ласачка», «Ездзіць вясна, ездзіць», «Жавароначкі, прыляціце...», «Каляды, Калядкі...», «Прыехала Каляда ўвечары...» и др.

Белорусские народные сказки: «Курачка-рабка», «Былінка і Верабей», «Зайкава хатка», «Каза-манюка», «Пчала і муха», «Муха-пяюха», «Коцік, Пеўнік і Лісіца», «Пшанічны каласок», «Піліпка-сынок», «Сынок-з-кулачок», «Каток – залаты лабок», «Як Курачка Пеўніка ратавала», «Мядзведзь», «Пых» и др.

Поэтические произведения белорусских писателей: Т. Кляшторная. «Ветлівыя словы», «Шпак», «Дожджык», «Паўцякалі цацкі», «Не сквапная», «Сукенка раскажа»; Васіль Вітка. «Піла»; В. Рабкевіч. «Едзе восень»; А. Лойка. «Кураняты»; Г. Іванова. «Я будую дом з пяску»; А. Дзеружынскі. «Пралеска», «Бусел і хлопчык»; А. Прохараў. «За адвагу», «Мурашыная святліца»; І. Муравейка. «Адмарозіў лапкі», «Шалтай-Балтай»; С. Новік-Пяюн. «Верабейчыкі», «Над калыскай»; В. Лукша. «Вясёлка»; Янка Купала. «Лістапад»; Янка Журба. «Першыя сняжынкі», «Дзед Мароз», «Восень», «Коцік», «Вавёрка», «Пчолка»; Змітрок Бядуля. «Мае забавы»; Мікола Хведаровіч. «Свеціць, як сонца, ад самай калыскі»; Эдзі Агняцвет. «Зямля з блакітнымі вачамі», «Маме»; А. Бадак. «Мышка», «Беларусачка», «Зайчаняткі»; Д. Бічэль. «Радзіма»; С. Грахоўскі. «Сонечная сцежка», «Наш Май», «Сунічкі»; Л. Рашкоўскі. «Я хачу салдатам стаць»; Л. Дайнека. «У вясновым лесе»; А. Грачанікаў. «Сон»; Якуб Колас. «На рэчцы зімой», «Дзед-госць», «Зіма», «Песня аб вясне», «Сонца грэе, прыпякае» (з верша «Вясна»), «Храбры певень»; У. Дубоўка. «Пра дзеда і ўнука»; В. Жуковіч. «Калядная вячэра», «Дажджавая калыханка»; П. Прыходзька. «Сіненькія вочы»; Максім Танк. «Галінка і верабей», «Ехаў казачнік Бай»; А. Русак. «Мой край»; А. Ставер. «Як зроблены цацкі?»; Н. Тулупава. «Сыражуйкі»; Р. Барадулін. «Ната маму любіць надта», «Ай! Не буду! Не хачу!»; Ю. Свірка. «Свята», «Бабуліны казкі»; А. Якімовіч. «Звяры нашых лясоў»; А. Бялевіч. «У лесе»; Э. Валасевіч. «Сама»; Вера Вярба. «Матуліны рукі», «Бабуліны казкі»; В. Гардзей. «Буславы боты», «Родзічы»; У. Карызна. «Калыханка»; Е. Лось. «Буду асілкам», «Мы ўсё можам»; У. Мацвеенка. «Блакітны тралейбус», «Коцік і Мышка», «Ніна і ангіна», «Сон пра парасон», «Храбрая мама»; Мікола Хведаровіч. «Пралескі» и др.

Прозаические произведения белорусских писателей: І. Бурсаў. «Страшная казка пра страшнага звера»; В. Хомчанка. «Яблык», «Яшава рукавічка», «Мама»; У. Юрэвіч. «Пацалунак асвы», «Бярозчыны валенкі»; Васіль Вітка. «Натальчына сямейка», «Дожджык, дожджык, секані!»; А. Кобец-Філімонава. «Сем мастакоў»; Я. Брыль. «Жыў-быў вожык»; Б. Сачанка. «Насцечка», «Кошык малін»; І. Шуцько. «Смелая ўнучка»; З. Бяспалы. «Выйшлі пагуляць»; Л. Галубовіч. «Вожык і ручаёк»; С. Грахоўскі. «Будаўнікі»; А. Зянько. «Пра Святланку і Веснавушку»; П. Кавалёў. «Аддай прывітанне», «Жыві сабе, зайчык!», «Падзяка»; К. Каліна. «Фіялка»; У. Караткевіч. «Вясна ўвосень. Казка»; Якуб Колас. «Вясна» (урывак), «Ластаўкі», «Лета», «Прылёт птушак»; У. Ліпскі. «Дуб і яго сяброўкі», «Рыгоркавы прыгоды»; А. Марціновіч. «Недаверлівая вавёрка»; У. Мехаў. «Кніжка пра тату»; Я. Пархута. «Ластавачкі», «Птушыная інтэрнат»; У. Паўлаў. «Брацік»; М. Пянкрат. «Моцная дружба»; Д. Слаўковіч. «Разумны аловак»; Л. Чарняўская. «Кот знайдзён»; У. Ягоўдзік. «Баравік», «Жураўлі», «Кнігаўка», «Рак» и др.

Рекомендуемые произведения художественной литературы и фольклора для воспитанников старшей группы (5-7 лет)

Белорусские народные песенки и потешки: «Сіўка-варонка», «Ходзіць коцік па палях», «Ты, каза, каза, лубяныя вочы» и др.

Белорусские народные сказки: «Пра быка і яго сяброў», «Жаронцы», «Лёгкі хлеб», «Не сілай, а розумам», «Лісіца-хітрыца», «Як Кот звяроў напалохаў», «Селянін, Мядзведзь і Лісіца», «Верабей і Мыш», «Кот Максім», «Гарошак» и др.

Поэтические произведения белорусских писателей: Эдзі Агняцвет. «Саўка за сталом», «Зямля з блакітнымі вачамі», «Хто пачынае дзень?»; М. Багдановіч. «Зімой»; Д. Бічэль. «Белая Русь»; Р. Барадулін. «Загадкі на градках», «Жарт»; Вера Вярба. «Пралеска»; Васіль Вітка. «Жаўна», «Бусел», «Вавёрчына гара»; С. Грахоўскі. «Сонечная сцежка»; А. Грачанікаў. «Развітанне»; У. Дубоўка. «Як сінячок ды сонца лётаў»; Н. Ігнаценка. «Гісторыя пра Вару і Дубавёнка», «Казка пра Цімку і Кузьку»; І. Муравейка. «Акраец хлеба»; С. Новік-Пяюн. «Ночка», «Завея»; Якуб Колас. «Першы гром», «Сонца грэе, прыпякае ...» (з верша «Вясна»), «Раніца вясною», «Канец лета», «На лузе», «Адлёт жураўлёў»; Янка Купала. «Хлопчык і лётчык», «Бай»; М. Хведаровіч. «Свеціць, як сонца, ад самай калыскі»; Максім Танк. «Жук і слімак», «Хлеб»; П. Панчанка. «Месяцы года» (з верша «Родная мова»); К. Цвірка. «Коцікі»; Н. Галіноўская. «Будзь уважлівы, пешаход»; В. Жуковіч. «Незаменнае» и др.

Прозаические произведения белорусских писателей. Цётка. «Журавель і Чапля»; Змітрок Бядуля. «Скарб»; Васіль Вітка. «Страшная казка»; Уладзіслаў Галубок. «Гонар»; В. Хомчанка. «Білеты ў цырк»; А. Дудараў. «Сінявочка»; А. Кобец-Філімонава. «Дзівосны лядзяш»; К. Каліна. «Зімовы дуб», «Кампот», «Сакавік і яго сёстры», «Красавік», «Ліпень», «Жнівень», «Верасень», «Кастрычнік»; М. Гамолка. «Васілёва бярозка»; У. Ягоўдзік. «Бусел», «Вожык», «Заяц» и др.

УЧЕБНАЯ ПРОГРАММА ДОШКОЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ
 УТВЕРЖДЕНО Постановление Министерства образования
Республики Беларусь 04.08.2022 № 229
свернуть

Вучымся гуляючы

развернуть
 ДЫДАКТЫЧНЫЯ ГУЛЬНІ
ПА РАЗВІЦЦІ БЕЛАРУСКАГА МАЎЛЕННЯ ДЛЯ
ДЗЯЦЕЙ ДАШКОЛЬНАГА ЎЗРОСТУ (4 - 6 гадоў)
 
Гульні на фарміраванне граматычнага ладу мовы
 «Назаві колер»
Мэта: дапасоўваць прыметнікі да назоўнікаў па тэме: «Садавіна, агародніна».
Змест гульні: Выхавацель кідае мяч аднаму з дзяцей і называе садавіну альбо агародніну (яблык, агурок, бурак, сліва і г.д.), дзіця ловіць мяч, называе адпаведны колер (чырвоны, зялёны, чырвоны, сіняя і г. д.) і кідае мяч назад.
«Хто што ўмее рабіць?»
 Мэта: вучыць называць дзеясловы, якія абазначаюць характэрныя дзеянні жывёл.
Матэрыял: карцінкі з выявамі жывёл: кошка, сабака, жаба, качка, певень.
Змест гульні: Дзеці сядзяць групамі па 3-4 чалавекі. На сталах карцінкі.
Адзін за адным дзеці паднімаюць карцінку, называюць яе і дзеянні, якія можа выконваць жывая істота.
Жаба – квакае, прыгае.
Кошка – мяўкае, ловіць мышэй.
Сабака – брэша, грызе косці, вартуе дом, бегае.
Качка – кракае, плавае, ходзіць.
Певень – кукарэкае, б’ецца.
«Хто ў каго?»
Мэта: вучыць суадносіць назвы жывёл і іх дзіцянят у адзіночным і множным ліках.
Матэрыял: карцінкі з выявамі жывёл з дзіцянятамі: курыца з куранятамі, кошка з кацянятамі, сабака са шчанятамі, карова з цялём.
Змест гульні: Выхавальнік прапануе дзецям разгледзець карцінкі і назваць жывёл і іх дзіцянят.
– Якая курыца (кураняты)? (Дзеці апісваюць курыцу і куранят.)
Выхавальнік пачынае, дзеці дагаворваюць:
У курыцы – … (кураня).
У кошкі – … (кацяня).
У сабакі – … (шчаня).
У каровы – … (цяля).
«Куды што пакладзём?»
Мэта: практыкаваць дзяцей у правільным словаўтварэнні; актывізаваць слоўнікавы запас.
Матэрыял: мяч, карцінкі з выявамі прадуктаў і посуду.
Змест гульні: Выхавальнік: «Алеся прыйшла з магазіна і раскладвае прадукты. Давайце дапаможам дзяўчынцы. Хлеб мы пакладзём … (Кідае мяч аднаму з дзяцей, і той дагаворвае: «У хлебніцу».)
– Алеся купіла цукар і пакладзе яго ў … (цукарніцу).
– Алеся купіла цукеркі і пакладзе іх ў … (цукерніцу).
– Алеся купіла сухары і пакладзе іх ў … (сухарніцу.)
– Алеся купіла селядзец і пакладзе яго ў … (селядзечніцу).
– Алеся купіла соль і пакладзе яе ў … (сальніцу.)
У выпадку не правільных адказаў выхавальнік кідае мяч другому дзіцяці.
Выкарыстоўваючы карцінкі, дзеці могуць падбіраць пары прадметаў. 
«Адгадай, чыя цацка?»
Мэта: вучыць утвараць прыналежныя прыметнікі.
Матэрыял: набор цацак
Змест гульні: Выхавацель у якасці вядучага хавае за спіной машынку, пытаецца, у якой руцэ цацка. Нехта з дзяцей адказвае. Тады выхавацель пытаецца: «Алёша адгадаў. Чыя цяпер машынка?». (Алёшава.) Алёша атрымлівае цацку і становіцца вядучым. Гульня працягваецца.
«Чаго не стала?»
Мэта: практыкаваць ва ўжыванні назоўнікаў адзіночнага і множнага ліку ў родным склоне, правільна дапасоўваць прыметнікі да назоўнікаў.
Матэрыял: малюнкі розных прадметаў у адзіночным і множным ліку, прадметы, цацкі.
Змест гульні: Дзеці называюць прадметы, цацкі, малюнкі, які размешчаны на стале ў выхавальніка. Затым ён прапануе дзецям заплюшчыць вочы, а сам хавае адзін-два прадметы (малюнкі).
– Чаго не стала? (Не стала бярозак (алоўкаў).
– Каго не стала? (Не стала мядзведзяў (дзяўчынак, людзей, куранят).
– Чаго не стала? (Не стала машынкі (мячыка, дудкі).
– Каго не стала? (Не стала дзяўчынкі (хлопчыка).
«Скажы ласкава»
 Мэта: практыкаваць дзяцей ва ўтварэнні слоў з памяншальна-ласкальнымі суфіксамі.
Матэрыял: мяч.
Змест гульні: Выхавацель называе слова, а той, каму ён кіне мяч, скажа ў адказ ласкавае слова.
Слоўны матэрял для гульні:
Спіна – спінка
Жывот – жывоцік
Вочы – вочкі
Шчокі – шчочкі
Рот – роцік (раток)
Зуб – зубок (зубік)
Нос – носік
Лоб – лобік
Вуха – вушка
Рука – ручка
Галава – галоўка
Нага – ножка
Палец – пальчык.
Гульні па развіцці звязнага маўлення
«Вы пытайцеся – мы адкажам» 
Мэта: замацоўваць уменні задаваць пытанні і адказваць на іх; развіваць культуру маўлення.
Матэрыял: мячык.
Змест гульні: гульня праводзіцца ў коле. Выхавальнік задае дзіцяці пытанне, кідаючы мяч, а дзіця ловіць мяч і адказвае на яго. Кожнае дзіця павінна быць гатовым адказаць на пытанне выхавальніка, які стаіць у сярэдзіне кола. Пытанні могуць быць такога плану: Што ты любіш есці? Якія гульні любіш? Якія казкі табе падабаюцца? І г. д.
«Адгадай, што мы задумалі»
 Мэта: развіваць звязнае маўленне, мысленне, увагу, самастойнасць.
Змест гульні: Вядучы выходзіць за дзверы. Дзеці загадваюць прадмет. Вярнуўшыся, вядучы выслухоўвае дзяцей і называе, што было загадана. Спачатку дзеці называюць асобныя прыметы прадмета. Калі ж вядучаму цяжка адгадаць, расказваюць пра яго асаблівасці.
«Хто больш убачыць?»
Мэта: развіваць звязнае маўленне, увагу, кемлівасць.
Матэрыял: сюжэтны малюнак.
Змест гульні: Перад дзецьмі вывешаны малюнак. Вядучы пытае: «Што вы бачыце?». Дзеці па чарзе адказваюць. Кожны павінен быць уважлівым, слухаць таварыша і працягваць яго расказ, пры гэтым не паўтараць сказанае. Пераможа той, пасля каго ніхто нічога не можа сказаць.
Выхавальнік падбірае малюнкі з такімі сюжэтамі, каб дзеці замацоўвалі веды, вызначаныя праграмай на пэўны адрэзак часу.
«Лапатушкі»
Мэта: развіваць інтанацыйна правільнае дыялагічнае маўленне.
Змест гульні: Для гульні падбіраюцца скорагаворкі, якія вымаўляюцца з пытальнай і сцвярджальнай інтанацыямі ў форме размовы паміж двума дзецьмі:
– Пайшоў Сёма лавіць сома? – Пайшоў Сёма лавіць сома.
– Соня спіць спакойна дома?  – Соня спіць спакойна дома.
 
Выкарыстоўваюцца і скорагаворкі, пабудаваныя на дыялогу:
 – Ці маліну мылі вы? – Мылі, ды не мылілі.
– Ці лілі алей у рэдзьку, ці лілі? – Ты не цілілікай, Федзька, сам налі.
«Прачытай пісьмо»
Мэта: развіваць звязнае маўленне, мысленне.
Матэрыял: прадметныя або сюжэтныя малюнкі.
Змест гульні: Кожнаму дзіцяці даецца канверт, у якім знаходзіцца разрэзаны на часткі малюнак. Трэба дастаць «пісьмо», акуратна скласці яго і «прачытаць»: апісаць прадмет або скласці 2-3 сказы па малюнку.

«Адгадай, хто я»

Мэта: адпрацоўваць навыкі звязнага маналагічнага маўлення.
Змест гульні: Дзеці «пераўтвараюцца» ў жывёл ці нават у рэчы і расказваюць пра сябе: «Я — маленькая і зялёная, жыву ў балоце. Я добра скачу і плаваю, люблю есці мух і камароў». (Жаба.). «Я вялікі, падобны на скрыню. У мяне ёсць экран і многа кнопачак. Уключыш кнопачку — пакажу мульцік або спартландыю». (Тэлевізар.).
«Хто больш назаве слоў?»
Мэты: актывізаваць слоўнікавы за­пас дзяцей па тэме: «Прафесіі»; практыкаваць у складанні простых сказаў па зададзеным слове; развіваць уяўленне і пачуццё гумару.
Матэрыял: малюнкі, на якіх адлюстраваны людзі розных прафессій.
Змест гульні: Выхавацель расказвае пра карэспандэнта газеты, які хоча даведацца, што дзеці ведаюць пра прафесіі дарослых. Ён будзе запісваць словы праз мікрафон. Выхавацель паказвае малюнак, а хто-небудзь з дзяцей назы­вае прафесію, інструменты, неабходныя для гэтай прафесіі, у мікрафон. Дзеці дзеляцца на дзве каманды, іх прадстаўнікі па чарзе адказваюць на пытанні, называюць прылады і дзеянні з імі, не паўтараючы слоў. Перамагае тая каманда, якая апошняй назвала інструмент і дзеянне з ім.
Гульні на пашырэнне, удакладненне і актывізацыю слоўніка
«Магазін цацак»
Мэта: актыўна распазнавацъ но­выя словы па тэме «Цацкі».
Матэрыял: цацкі на імправізаваным прылаўку магазіна.
Змест гульні: Выхавацель апісвае цацку.   Задача дзяцей — хутчэй распазнаць яе і знайсці на «прылаўку магазіна».
«Пачастуем ляльку»
Мэта: актыўна распазнаваць новыя словы па тэме «Посуд».
Матэрыял: прадметы посуду: талеркі, лыжкі, відэльцы, цукарніца і г.д.
Змест гульні: Выхавацель аб’яўляе дзецям, што лялькі Алеся і Оля збіраюцца сустракаць гасцей. Трэба дапамагчы ім расставіць посуд. Віця ставіць талерачкі, Таня раскладвае лыжкі і відэльцы, Дзіма ставіць цукарніцу і г.д. Дзеці па аднаму выконваюць зададзеныя дзеянні, знаходзячы названыя прадметы посуду, напрыклад, у буфеце.
«Што надзенем ляльцы на прагулку?»
Мэта: замацоўваць лексіку па тэмах «Адзенне» і «Абутак».
Матэрыял: малюнкі з выявай адзення і абутку.
Змест гульні: Выхавацель паказвае некалькі відаў адзення і абутку і прапануе дзецям назваць іх. Затым дзіця выбірае той прадмет адзення ці абутку, які яму больш за ўсё спадабаўся і называе яго.
 «На чым паедзеш у госці?»
Мэта: узнаўляць словы з нагляднай падказкай па тэме «Транспарт».
Змест гульні: Выхавацель называе некалькі відаў транспарту і прапануе дзецям выбраць адзін адказ на пытанне “На чым паедзеш у госці?”, але трэба, каб дзеці не механічна адказвалі, а матывавана выбіралі адказ, як у рэальнай жыццёвай сітуацыі. Кожны раз выха­вацель паказвае адпаведныя малюнкі.
«Чым пачастуем гасцей?»
Мэта: узнаўляць словы з нагляднай падказкай па тэме «Садавіна, агародніна».
  Змест гульн: Выхавацель называе некалькі відаў садавіны і агародніны і прапануе дзецям выбраць адзін адказ на пытанне «Чым пачастуем гасцей?».
Але трэба, каб дзеці не механічна адказвалі, а матывавана выбіралі адказ, як у рэальнай жыццёвай сітуацыі. Кожны раз выхавацель паказвае адпаведныя малюнкі.
«Хто што робіць?»
Мэта: актывізаваць і папоўніць слоўнікавы запас дзяцей назвамі прафесій. Вучыць суадносіць дзеянні чалавека з яго прафесіяй.
Матэрыял: карцінкі з выявамі людзей канкрэтнай прафесіі: мастака, повара, урача, швачкі, прадаўца.
Змест гульні: Выхавальнік звяртаецца да дзяцей: «Вы ведаеце, што кожны чалавек у час працы выконвае пэўнае дзеянне. Я буду называць прафесію, а вы мне адкажаце, што робіць чалавек гэтай прафесіі».
– Што робіць повар (мастак, урач, швачка, прадавец)?
Мастак – малюе, повар – варыць, урач – лечыць, швачка – шые, прадавец – прадае.
Для актывізацыі увагі, моўнай дзейнасці можна ўвесці «ўзнагароды».
«Назаві адным словам»
Мэта: замацоўваць у мове дзяцей словы, што абазначаюць агульныя паняцці; актывізіраваць слоўнікавы запас; развіваць лагічнае мысленне, кемлівасць.
Матэрыял: карткі з выявамі прадметаў.
Змест гульні: Выхавацель выкладвае карткі з выявамі прадметаў. Дзеці разглядваюць іх, называюць намаляваныя прадметы. Затым выхавацель просіць назваць гэтыя прадметы адным словам. Наступныя заданні могуць быць такімі:
  • воўк, ліса, заяц… – дзікія жывёлы;
  • сабака, кот, каза… – свойскія жывёлы;
  • верабей, сарока, шпак… – птушкі;
  • курыца, певень, гусь… – свойскія птушкі;
  • елка, бяроза, рабіна… – дрэвы;
  • шалік, шапка, шуба… – адзенне;
  • муха, пчала, божая кароўка… – насякомыя;
  • шафа, стол, стул… – мэбля;
  • рамонак, дзьмухавец… – кветкі.

«Прыдумай слоўца або адкажы: «Які?..»

Мэта: абагачаць слоўнікавы запас прыметнікамі; развіваць кемлівасць, мысленне, мову.
Матэрыял: прадметныя карцінкі.
Змест гульні: Выхавацель паказвае дзецям прадметную карцінку, просіць назваць яе і падабраць словы, якія дапамогуць адказаць на пытанне: «Які гэта прадмет?»
Напрыклад:
– Ліса якая? (Хітрая, рыжая…).
– Мядзведзь які? (Касалапы, вялікі…).
– Заяц які? (Малы, даўгавухі…).
 
Літаратура:
Старжынская, Н. С. Развіццё беларускага маўлення дашкольнікаў ад 4 да 7 гадоў : вучэб.- метад. дапаможнік для педагогаў устаноў дашкольнай адукацыі з рускай мовай навучання / Н. С. Старжынская, Д. М. Дубініна. – 3-е выд., перагледж. – Мінск : Аверсэв, 2020.
свернуть
Меню раздела